5.2 Kunsminnaar spaaren geen vleyd
De feestelijkheden begonnen op 23 mei 1802 om half tien s morgens op de Grote Markt met de plichtmatige ceremonie van de proclamatie van de ‘wet ter reglementering der godsdiensten’.
Na het ondergaan van de eentonige afkondiging werd een indrukwekkende processie gevormd, zorgvuldig samengesteld met inachtneming van de hiërarchie: de Franse en plaatselijke burgerlijke elite, de geestelijkheid en het militaire kader, muzikaal begeleid door het korps muzikanten van De Klinge, de militaire muziekkapel van het inliggend garnizoen en… de harmonie van Hulst 1.
We beschikken nog over de uitnodiging van burgemeester Jan Baptist Timmermans aan dirigent Jacobus de Pauw, gedateerd 17 mei 1802, de oudste bekende primaire bron, waarin de harmonie van Hulst wordt vermeld:
Aan den directeurs der musiquen
Ik hebbe sedert eenigen tijdt met genoegen gezien dat onder UE verscheyde burgers van deze plaats zig apliqueren en wesentlijk verre gevoordert sijn in het maaken van musieq op blaasende instrumenten onder de zinspreuk Kunsminnaar spaaren geen vleyd het is deswegens burgers directeurs dat ik de vrijheyd neme UElieden te aansoeken om ons aanstaanden zondag om negen en alf uuren voormiddagh wanneer de wette van den 18 germinal met allen mogelijken luister moet worden gepubliceert in alle de communen van dit departement wel te willen assisteren met het volle orquest[ note]GAH, inv. nr. 1026, Brievenboek municipaliteit, van 26 Fructidor An VIII (13-09-1800) tot 5 Ventose An XI (24-02-1803), brief nr. 206.[/note].
Afbeelding 29 (Gemeentearchief Hulst nr. 1026, brievenboek van de magistraat nr. 206).
In de kantlijjn bij de uitnodiging aan de kersverse harmonie van Hulst in het boek met uitgaande correspondentie is de datum van de uitnodiging volgens de Republikeinse tijdrekening genoteerd, Floreal 17 an Dix (volgens de Gregoriaanse kalender 17 mei 1802).
Van de Grote Markt trok de optocht van hoogwaardigheidsbekleders en muzikanten statig naar de katholieke kerkschuur aan de Overdamstraat voor de eerste plechtige viering in het openbaar sinds lange tijd.
De notabelen hadden uiteraard gereserveerde plaatsen, het volk moest in overgrote meerderheid de plechtigheid buiten het godshuis volgen. Toch was er ook voor hen veel te genieten, want de hoogmis werd in het groot musiek gecelebreert door Den Eerweerden Pater Françies Jodogne. De geestdrift over deze feestdag jubelt nu nog na in de tekst van het verslag van het kerkbestuur:
Nooyt heeft deeze Stad een voorbeeld opgeleevert van zulk een luysterlijke plegtigheyd voor de roomsche catholique den toevloet van menschen was zoo groot dat niet alleen alle de gedeeltens van de kerkeschuur waaren opgepropt maar de geheele kerkeplaats was opgevult met toehoorders van beyde geslagte ja zelfs de straad voor de kerkpoort en men mag met waarheyd opmerken dat deezen dag voor de roomsche catholique mag aanzien worden als den dag van overwinning op de onderdrukker waaronder de roomsche catholique van de voorgaande en tegenswoordig geslagt hebben gezugt zeedert den 5 november 1645 en op dat deeze plegtigheyd aan de vergeetenisheyd zoude worden onttrokken zoo is daarvan gedresseert het teegenswoordig proces verbaal om in de archiven van de roomsche catholique gemeente te worden geinsereert 2.
In deze ambiance kon het harmoniekorps zich geen gelukkiger introductie wensen. Op 15 augustus 1802 kon het scenario van 23 mei nog eens worden overgedaan. Napoleon had zich tot ‘consul voor het leven’ laten kiezen en zijn verjaardag uitgekozen om dit heuglijke feit passend te gedenken. Ook nu liep in de processie mee: het schoone corps van ieverzugtige musiekanten onlangs binnen deeze stad opgerigt saamengesteld uyt de blom van de Hulstersche jongelingen 3. Voor het onderzoek naar de stichting van de harmonie van Hulst is deze proclamatie van het stadsbestuur zeer waardevol, omdat de datum van oprichting met de combinatie van de dag van de processie 15 augustus 1802 en de vermelding ‘onlangs binnen deeze stad opgerigt’ dicht kan worden benaderd.
Afbeelding 30
Essai sur l’histoire de musique Louvain. in Annuaire pour l’année 1849, blz. 44: ‘Un goût décidé s ‘empara de la jeunesse qui voulut â toute force devenir musicienne‘
Keizer Jozef II van Oostenrijk, waartoe de zuidelijke Nederlanden behoorden, stuurde in 1786 twee regimenten naar Leuven. Het bijbehorende hoboïstenkorps veroorzaakte een ware revolutie op muzikaal gebied in de stad en de jeugd wilde ineens alleen nog maar muzikant worden. Deze uitstraling was precies wat de oprichters van de harmonie ook bij de jeugd van Hulst voor ogen hadden.
- Aan het hoofd van de processie de vrederechter van het canton met zijn griffier, gevolgd door de burgemeester en de raadsleden, daarachter de leden van het Bureau van Weldadigheid, het kerkbestuur, de notarissen, de ontvanger-controleur van de douane, de nationale gendarmerie, de militaire commandant met een detachement infanterie, het korps muzikanten uit De Klinge, de harmonie van Hulst.
- GAH, inv. nr. 4, Archieven van de H. Willibrordus, pastoor en kerkbestuur.
- GAH, inv. nr. 72, proclamatieboek municipaliteit van Hulst.