Een Dubbele Poort als vluchtweg

Positie en rol van Hulst bij de opvang van Belgische vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog

3.4   Meer drenkelingen en wrakstukken over de grens

De toestroom van vluchtelingen in de drie zuidelijke provincies en dus ook in Hulst was een afspiegeling van het oorlogsgewoel in België.
Na de val van Luik was er geen houden meer aan. Per dag kwamen ca. 500(!) Duitse troepentreinen België binnen, zodat daar in korte tijd meer dan 1 miljoen man aan de strijd deelnam. Een nieuw offensief op 18 augustus brak de weerstand van het Belgische leger definitief en regering en leger werden ijlings naar het veilig geachte Antwerpen overgebracht. Brussel werd daarmee op 20 augustus onverdedigd overgegeven en de systematische verwoesting van de Naamse forten was slechts een kwestie van tijd. Het gebruikte geschut, kaliber Dikke Bertha was dermate zwaar, dat het onheilspellende gerommel van de naderende artillerie hier in de regio al werd gehoord. 
In de nacht van 24 op 25 augustus, Namen was die dag gevallen en gebrandschat, schrok Hulst wakker van een twijfelachtige primeur in de geschiedenis van de militaire oorlogvoering: de eerste bomaanval door middel van een zeppelin. Boven Antwerpen verscheen nagenoeg geruisloos een zeppelin, van waaruit negen bommen op de stad werden gegooid.  Dit zou tot aan de overgave van de stad nog ettelijke keren gebeuren en droeg bij tot toenemende paniek onder de Belgische burgerbevolking.
De 22e augustus nam het Hulsterblad een citaat uit De Tijd over: ‘s Avonds reeds maakte een algemeene schrik zich van den bevolking meester. In Brussel en Antwerpen kwamen treinen vol vluchtelingen aan uit de richtingen Tirlemont, Aerschot en Diest. Ook over de Nederlandsche grens vluchtten honderden Belgen de provincie Noord-Brabant binnen. In Brussel kwam weldra het bericht dat de groote slag was begonnen en de Belgen de nederlaag hadden geleden. In onze streek aangekomen vluchtelingen deden verschrikkelijke verhalen. Alles was gevlucht op den uitroep van wijkende soldaten ‘Vlucht, vlucht! De Pruisen’ In woeste vaart stormde het arme volk vooruit, velen in nachtgewaad, op bloote voeten, alles achterlatende om te trachten het leven te redden. Onmenschelijke daden zouden bedreven zijn door Duitsche cavaleriepatrouilles, die niemand zouden gespaard hebben Intusschen is in het Noorden van België het Duitsche leger nog steeds voortgerukt en heeft het belangrijke versterkingen gekregen.
Barbaarse terechtstellingen van burgers en vernietiging van cultuurgoed gingen door. Andenne, Tamines, Dinant, Aarschot en vooral Leuven zijn beruchte voorbeelden. In totaal kan Duitsland verantwoordelijk gesteld worden voor de opzettelijke dood van zo’n 5000 burgers. In Hulst kwamen nu beduidend meer vluchtelingen binnen, behalve uit het Waasland nu ook uit de frontgebieden en met name uit de hoofdstad zelf en haar voorsteden Anderlecht, Etterbeek, Jette St. Pierre, Laken en Schaerbeek 1.
Vanaf de 21e augustus waren alle actieve korpsen van de Duitsers naar zuidelijke richting afgebogen en de 23e bereikten  de eersten de grens met Frankrijk. De ‘Slag aan de Marne’ stond op het punt van beginnen. Nu het zwaartepunt van de oorlog naar Noord-Frankrijk was verschoven werd de ‘Sinjorenvesting’ Antwerpen niet alleen hét operationele verdedigingswerk en ravitailleringspunt, maar ook het nationale symbool voor heel bang België.

Afbeelding 14 (magazine Lectures pour vous).

Om Antwerpen en zijn fortengordel in te kunnen nemen maakten de Duitsers onder meer een omtrekkende beweging om de Schelde over te steken in Dendermonde. Hoewel er in de stad geen Belgische militair meer te bekennen was en het gros van de inwoners de wijk had genomen, waren de Duitsers – zoals steeds – vreselijk bang voor sluipschutters. Op 4 september dreven zij een aantal achtergeblevenen als een menselijk schild door de straten en de dag daarna staken ze de stad systematisch huis voor huis in brand. Dendermonde was slechts een van de vele steden, die zwaar te lijden hadden onder de gruweldaden van de nietsontziende aanvaller.

  1. GAH, Vreemdelingenregister augustus 1914.
Uw inschrijving kon niet worden opgeslagen. Probeer het opnieuw.
U bent met succes aangemeld voor onze nieuwsbrief

Meld u aan voor onze nieuwsbrief