2.8 Door anderen te dienen heeft hij zich verteerd 1.
Naast zijn professionele werkzaamheden, waaronder een drukke eigen praktijk, de medische functies in overheidsdienst in Vlissingen, de wintercursussen als lector en zijn vele wetenschappelijke publicaties, had Gallandat ook nog tijd en energie voor functies in talrijke plaatselijke maatschappelijke instellingen en het onderhouden van een uitgebreide correspondentie 2. De schrijfster Betje Wolff, met wie Gallandat geruime tijd een zeer vriendschappelijke correspondentie onderhield, was van mening, dat hij zich onderscheidde van wetenschappers, die alleen over ’t geen zij leeren kunnen spreeken, maar geen hart noch origineel vernuft hebben. Onbegrijpelijk vond zij, want lieven hemel! de mensch is immers oneindig boven de geleerde verheeven[ note]Ghijsen blz. 37, brief van 14 februari 1774.[/note]. Dit beeld van een man, die zijn medemens voortdurend boven zichzelf stelde, wordt door veel anderen bevestigd.
Begin augustus 1782 overviel hem een hevige koorts, die na enige dagen weer flink afnam. In plaats van zich de tijd en de rust te gunnen hiervan te herstellen, moest hij per sé de zwaarste gevallen onder zijn patiënten bezoeken. Opnieuw werd hij bedlegerig en zo trof hem op 12 augustus 1782 een acute en fatale hersenbloeding. In zijn voortdurende zorg om het geestelijk en lichamelijk welzijn van anderen was het verwaarlozen van zijn eigen gezondheid hem noodlottig geworden.
Afbeelding 29 (Zeeuws Archief, Zeelandia Illustrata nr. 272; fotografische reproductie van een pasteltekening van Susanne Caron)
David Henry Gallandat, in pastelkrijt gevat als een gegoed burger, die content lijkt met hetgeen hij in het leven bereikt heeft. Of speelt er een ironisch lachje rond zijn mond om alles te relativeren?
David Henry Gallandat werd slechts 50 jaar oud 3. De voorzitter van het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen, Isaac Winckelmann, memoreerde in een herdenkingsrede Gallandats niet aflatende zorg voor zijn patiënten in zijn grote praktijk. Zij lieten hem niet toe zich daarvan te verwyderen; hy veroorloofde zich dit zelfs niet voor eenen enkelen dag tot uitspanning (ontspanning) 4. In de Waalse Kerk, waaraan hij zo dienstbaar was geweestwerd zijn lichaam te ruste gelegd, overigens geheel tegen zijn zin, want hij was fel gekant tegen het begraven van stoffelijke overschotten in kerkgebouwen.
Ongetwijfeld heeft vader David zijn zoon van jongs af al veel medische kennis bijgebracht en ligt het erg voor de hand, dat Isaac diens ‘wintercursussen’ in het anatomisch theater heeft bijgewoond. Met zijn vergelijkbaar scherp intellect en de medische belangstelling van zijn vader verliep Isaacs studie in de medicijnen in Utrecht al even rap en met goed gevolg als die van vader David destijds in Parijs. Nog maar 22 jaar oud promoveerde Isaac Gallandat op 2 augustus 1783 in Utrecht tot Medicinae Doctor, een jaar na het schielijk overlijden van zijn vader. Een jaar lang leek het erop, dat hij als medicus in Vlissingen in de voetsporen van zijn vader was getreden, maar in september 1784 vertrok hij naar Hulst om daar zijn medische professie voort te zetten en de stad als bestuurder te dienen 5
De verschillende korte besprekingen van vader en zoon Gallandat zelf, dan wel artikelen, waarin zij beide voorkomen, kunnen nauwelijks als biografie bestempeld worden. Het is bovendien oppassen geblazen met feitelijke onjuistheden in deze bijdragen, omdat beider opleiding en promotie nogal eens verwisseld wordt. Zo gaat bijvoorbeeld Ghijsen, die in zijn artikel wijst op feitelijke onnauwkeurigheden in andere studies, op dit punt nota bene zelf in de fout.6.
- Latijnse tekst op zijn grafsteen: Aliis inserviendo consumptus est. cf. Bridel, blz. 51: il usait ses forces par une activité infatigable: pareil au flambeau.
- Zie de online toegang van het Zeeuws Archief voor de correspondentie van David Gallandat.
- Bridel, blz. 51: (…) il fut attaqué par une fièvre violente (…).
- Verhandelingen ZGW, 9e deel, Middelburg 1782, blz. XXXV.
- Zeeuws Archief, Handschriften nr. 3377, biografische aantekening van Jona Willem te Water, m.b.t. de verloskunde: (…) aangespoord door ’t voorbeeld van zijn kundigen vader (…) wiens onderwijs in de vroedkunde hem zoo veel nuts aanbragt.
- (zie literatuurlijst; blz. 44, aantekening 8 bij noot 84)